لیکنه: عصمت الله صالح
په تېرو بحثونو کې مو یادونه کړې؛ چې راپورتاژ ادبیاتو ته نږدې، یو ژورنالیستیک ژانر دی. چې ترډېره په ژورنالېزم کې ترې استفاده کېږي.
په نني بحث کې به بیا د پورته جملې په تعقیب، ددې ژانر ادبي اړخ څېړو.
مخکې له دې چې د راپورتاژ ادبي اړخ وسپړل شي؛ اړینه ده چې لومړی د ادب په معنا پوه شو.
د ادب په پېژندنه کې د ډېرو ادیبانو قلمونه خوځېدلي، ډېرو د خپلو تجربو او مطالعو سره سم؛ د دې علم لپاره یو ځانګړی تعریف ټاکلی. زه هم هڅه کوم، ترڅو د دوی له خولې؛ د ادب یوه داسې پېژندنه ولیکم، چې تر ډېره معیاري وي.
((ادب له مهذب څخه اخیستل شوی؛ مهذب هغه درختې یا ونې ته ویل کېږي؛ چې بې کاره او بې ګټې ښاخونه ترې پرې شي او مېوه لرونکې څانګې یې پاتې شي. نو هر هغه وینا؛ چې تحریري وي یا شفاهي، نظم وي که نثر خو چې هنري ارزښت ولري، ادب بلل کېږي)).
هنري ارزښت په څه معنا؟
ددې پوښتنې په ځواب کې په لنډون سره وېلای شم چې هنر؛ لیکنه د ادب په جامه کې نغاړي، هنرونه هغه توري دي چې؛ نالوستي لوستي کوي، هنرونه هغه کرښې دي چې؛ لوستوونکي له ځان سره بیایي، هنر له ادب سره مستقیمه اړیکه لري. خو هنر او ادب؛ یوازې متن نه دی؛ بلکې دغه دوه څیزونه د انسان ژوند هم ارزوي…
داچې له موضوع بهر نه شم؛ بېرته راګرځم د (راپورتاژ ادبي اړخ ته). په ټوله کې باید هر ډول راپورتاژ ته د ادبي راپورتاژ نوم ورکړل شي. ځکه دایو داسې ژانر دی چې له نثر سره خورا ورته والی لري، کیسه ییزه بڼه لري، په بشپړ هنر لیکل کېږي، پنځېدل یې هم ترډېره د لیکوال دنده ده.
که چېرته له دغه ژانر څخه د ادب کلمه لرې کړو، یوازې یې راپورتاژ وبولو؛ نو زما په اند چې بیا به دیوه عادي خبر او ددې ژانر ترمنځ چندان توپیر ونه لیدل شي.
ځکه خبر په یوه لیدونکې پېښه لیکل کېږي، سفر پکې اړین دی، ژوندۍ صحنه لري، ژر باید جوړ شي. خو راپورتاژ چې له ادبیاتو سره نږدې ژانر دی؛ سفر پکې شرط نه دی، سیمه که لیدلې شوې وي که نه؛ مهمه نه ده. داچې موږ په راپورتاژ پسې ځو، داسې هم کېدای شي چې راپورتاژ په موږ پسې راشي.
له دې ټولو څرګندونو په ډاګه کېږي چې؛ راپورتاژ له ادبیاتو سره؛ د کیسې په څېر نږدې اړیکه لري. او همدایې اړیکه یې؛ ادبي اړخ دی.