د شګې نسبي کثافت څنګه مالوم شي ؟ HOW TO DETERMINE RELATIVE DENSITY OF SAND?
د شګې نسبي کثافت یا کثافت شاخص ازمایښت. RELATIVE DENSITY OR DENSITY INDEX TEST OF SAND
موخه . PURPOSE:
د لابراتور ازمایښت ددې لپاره ترسره کیږي د خوځیدونکي میز په واسطه د سستې (cohesion less) خاورې نسبی کثافت پیدا شي .د خاورې نسبي کثافت د کثافت شاخص چې فیصدۍ ښودل کیږي ، د سستې خاورې او اصلي حالت (index) خالیکا نسبت او د سستې خاورې او متکاثف خاورې د خالیګا نسبت ترمنځ نسبت دی څخه عبارت دی .
سټنډرډ ماخذونه . STANDARD REFERENCES:
ASTM D 4254 -د خاورې دکثافت ترټولو کم شاخص او حجمي وزن او نسبي کثافت سټنډرډ ازمایښت.
ASTM D 4253 . د خاورې دکثافت ترټولو زیات شاخص او حجمي وزن او نسبي کثافت سټنډرډ ازمایښت.
ارزښت .
نسبي کثافت او دتخته والي فیصدي معمولا د ورکول شوې خاورې د کتلې د تخته والي د حالت د ارزولو لپاره کاریږي.د خاورې انجینري خواص ،لکه عرضي مقاومت ،تخته والی او نفوذ قابلیت د تخته والي په لیول پورې اړه لري.
وسایل . EQUIPMENT:
• خوځونکی میز.
• قالب اسمبلي .
• ترازو .
• څمڅۍ . Scoop
TEST PROCEDURE:
1. قالب له خاورې ډک کړۍ (تقریبا 0.5 inch تر 1 inch له قالب لپاسه ) تر خپله وسه پورې څمڅۍ په واسطه خاوره وراچول کیږي.
2. هغه خاوره چې د قالب له بره سطحې څخه پورته وي باید لرې شي.
3. قالب او خاورې کتله مالومه او یادداشت کړۍ.بیا قالب بیرته تش کړۍ.

4. یوځلې بیا قالب له خاورې ډک کړۍ ( هغه خاوره مه کاروۍ چې وړاندې مو کارولې) او بره سطحه یې دڅمڅۍ (scoop)په واسطه لیول کړۍ.دقالب څنګونه باید داسې پاک او برابر شي څو سرپوخ پرې په اسانه برابر شي.
5. سرپوخ پرې کیږدۍ او څو ځلې یې تاو کړۍ څو برابر شي.دسرپوخ لاستی رالرې کړۍ.
6. قالب په ویبراتور میز کیږدۍ .
7. د dial indicator gauge اندازه کوونکی کې ابتدايي لوستل یادداشت کړۍ او Ri سره یی وښایی او 0.001 in پورې یې یادداشت کړۍ.
8. رهنمايی پردې پر قالب راخوشي کړۍ او مناسب وزن پرې واچوۍ.

9. د قالب اسمبلۍ ته د اته دقیقو لپاره ویبراتوري ټکان ورکړۍ .
10. اوس dial indicator gage بیاځلې یادداشت کړۍ او په Rf يې وښایی .
11. اوس له قالب څخه د سرپوخ پلیټ لرې کړۍ او ویبراتوري میز څخه یی جلا کړۍ.
12. د خاورې او قالب کتله مالوم کړۍ او په M2 یې وښایی.
13. قالب تش کړۍ او د قالب وزن پیداکړۍ .
14. دقالب اندازې یادداشت کړۍ او مالومې کړۍ( لوړوالی او قطر) څو د قالب حجم پیداشي او په Vc ېې وښآیې .همدارنګه د سرپوخ پیړوالی مالوم کړۍ او په Tp.یې وښایې .
تحلیل . ANALYSIS
1) ترټولو کم شاخص (ρdmin) په لاندې ډول محاسبه کړۍ.
ρdmin = MS1/Vc
Ms1 =دازمایښت شوی وچې خاورې کتله =د قالب کتله له ځای په ځای شوې خاورې سره منفي د قالب کتله .
Vc = منظم شوي قالب حجم.
2) ترټولو زیات کثافت شاخص (ρdmax) په لاندې ډول محاسبه کیږي .ρdmax = MS2/V
دلته .
Ms2 = د ازمایښت شوې وچې خاورې کتله = د قالب کتله وروسته ویبراتور کولو منفي دقالب کتله.
V = ازمایښت شوې وچې خاورې حجم. = Vc – (Ac*H)
Ac = د قالب سټنډرډ مقطعې عرضي مساحت. H = [Rf –Ri] + Tp
3) ترټولو کم او ترټولو زیات –خالیګاو شاخص نسبت په لاندې ډول محاسبه کیږي . Gs د مخصوصه وزن په حیث مالوم شي. ρw = 1 g/cm3
emin = [(ρw*Gs / ρdmax) – 1] emax = [(ρw*Gs / ρdmin) – 1] 4) نسبي کثافت په لاندې ډول محاسبه کیږي .
Dd = [(emax – e) / (emax – emin)] emax =د سستې خاورې د خالیګاو نسبت .
emin =په متکاثف حالت کې د خالیګاو نسبت .
e = په طبعي حالت کې په ځمکه کې د خاورې دخالیګاو نسبت .
ددې لپاره چې دخاورې په د طبعي خالیګاوو نسبت (e) محاسبه شي لومړی د خاورې کثافت (ρd) محاسبه شي او ρs=GS*ρw (Gs قیمت له مخصوصه وزن ازمایښت ترلاسه شي.)په لاندې ډول محاسبه شي.
e = (ρs /ρd)-1