ژباړه: لمر ارمان
لسم پروتوکول
نن چې زه څه وایم، حقیقت کې د هغو خبرو تکرار دی چې مخکې مو پرې بحث کړی دی. زموږ سیاست ایجابوی چې کله د واک تفویض، د وینا ازادي، د مطبوعاتو ازادي، د مذهب ازادي، د حقونو برابري، شخصي حریم ته احترام، عدالت او داسې نورې خبرې کېږي لمړی باید چې ددغو کلمو په سمې مانا ځان پوی کړو. په بله مان، هغه دا چې موږ باید دا ډول مسایل د خلکو پر وړاندې ونه وایو، که کله یې د ویلو اړیتا پیدا شوه بیا په پېچلو عبارتونو کې یې رانغاړو او پرته له جزیاتو پرې خبرې کوو.
ـ ناپویه ولسونه د خپلو رهبرانو نبوغ ته سخت احترام کوي، ان چې د هغوی د ناوړه کړو ستاینه هم کوي. که څه هم چې د رهبرانو لخوا تاوتریخوالی رذالت دی، خو په عین حال کې دا په خپله یو ډول زیرکتیا هم ګڼل کېږي، باید پوی شو چې په څه ډول له دې زیرکتیا نه ګټه واخلو.
زموږ موخه د نړیوال قدرت لاسته راوړل دي
د نړیوالو پام دې ټکي ته اړول غواړم چې، زموږ د قام دنده د هغو طرحو او پروګرامونو عملي کول دي چې موږ پخوا جوړ کړي او رامنځته کړي دي.
نو موږ ته له هرڅه وړاندې دا اړینه ده چې خپل ځان وروزو، څو داسې کسان رانه جوړ شي چې له هرډول ستونزو سره مقابله وکړو او یو ډول بې پروا، زوراور، خولور او چالاکه انسانان رانه جوړ شي. څو وشو کولای چې له خپلې لارې خنډونه لرې کړای شو.
ـ کله چې زموږ کودتا بریالۍ شوه، د نړۍ مختلفو قامونو او ملیتونو ته داسې وایو:
ستاسو تېر ژوند ډېر بد ژوند و، هر څه مو چې درلودل هغه مو له لاسه ورکړل او هرڅه مو تبا شول. ژبني او لهجوي تعصابات، قوم پرستي او ملیت پرستي دا هرڅه ستاسو د غریبۍ او بېوسۍ له امله ول، دا به موږ له منځه وړو او تاسو ته ازادي ډالۍ کوو.
په مقابل کې تاسو موږ ته تسلیم شئ! هرڅه چې موږ وايو تاسو یې تاید کړئ.
یوه برخه خلک به ډېر ژر زموږ په صفتونو پیل وکړي او زموږ شمله به لوړه کړي. دا به هغه ورځ وي چې زموږ هیلې او امیدونه به پوره شوي اوسي.
ـ رایه زموږ لپاره ډېره ښه وسیله ده، هغه وسیله ده چې په مرسته یې موږ په قدرت کې پاتې کېږو. خلکو ته هم مشوره ورکوو چې که څومره وړوکې ټاکنې وي باید چې له انتخاباتو او رایې ورکولونه ګټه واخلي. د دا ډول سلوک ستره ګټه داده چې خلک به زموږ د تهدید پر ځای موږ تایید کړي.
ـ ټول خلک رایې ورکولو ته اړباسو، پرته له دې چې قومي، ژبني او نور تعصبات په پام کې ونیسو. ځکه چې یوازې د لوستو او پویو کسانو رایې د قاطع اکثریت لپاره بسنه نه کوي. له بله پوله عام خلک په دې پوهو چې دوی د اعتبار او ارزښت وړ خلک دي.
دغیریهویدانو کورنی تعلیم او تربیه له منځه وړو، چې هرڅه زموږ په واک کې اوسي، څو چې ولسونه یوازې زموږ لخوا اداره شي. هغوی ته وخت نه ورکوو چې زموږ په وړاندې ودرېږي او یا هم د ودرېدو جرات ولري، ان د حق غوښتلو موقع هم نه ورکوو. هغوی باید زموږ د خبرو په اورېدو او اطاعت کولو عادت شي.
د ولسونو ناپویه برخه زموږ په لارښوونه او مشورې خپل مشران ټاکي، زموږ په خوښه عمل کوي او موږ ته تسلیمېږي. ځکه چې ددوی ګټې او پرمختګونه زموږ رژیمونو د رهبرانو په منګلو کې دي.
ـ د هغه حکومتي سیستم چوکاټ چې راتلونکي کې یې خلکو ته وړاندې کوو، باید چې د یوه کس له لوري جوړ شوی اوسي. ځکه که چېرې په دې برخه کې د یو پرځای څو کسانه برخه ولري، نو د داسې سیستم چوکاټ به کلک نه وي.
هېڅ اړینه نه ده چې موږ د داسې سیستمونو په چوکاټ او عمومي برخو بحثونه وکړو، ځکه کېدای شي چې ځینې رازونه یې کشف شي. بله دا چې بحث او د نظرونو تبادله ددې لامل هم کېږي چې مختلف برداشتونه ترې واخیستلای شي، چې دا په خپله په سیستم کې د بدلونونو او لاسوهنو لامل کېږي. حال دا چې موږ هېڅ کله نه غواړچې د حکومت سیستم تغیر وکړي او هغه کارونه چې زموږ د نابغه ګانو او پوهانو له لوري ترسره شوي دي د یو شمېر ناپویه ولسونو او منتخبه کسانو له لوري له منځه لاړ شي.
ـ هغه سیستم چې پورته مو پرې خبرې وکړې، په لڼد مهال کې موسسې او ادارې لمنځه نه وړي، بلکې یوازې د دغو ادارو پر اقتصاد اغیز کوي. چې دا اغیزې په ادارو کې د شدیدو تغیراتو لامل کېږي.
ـ په ټوله نړۍ کې د وزارت، نمایندګي، سنا، دولي شورا، قانو جوړونکي، اجرایوی هیات او داسې نور نومونه دا ټول د دولت مانان او مفهوم ورکوي. هېڅ ضرور نه ده چې موږه ددې ادارو پر اړیکو بحث وکړو، ځکه تاسو ټول په دې خبرو پوی یاست. موږه یوازې ددې موسساتو د کار پر ارزښتونو خبرې کوو. دغو ادارو د دولت دندې په ( قانونګزارۍ، قضايي او اجرایويي) برخو ویشلي دي، لکه د انسان د وجود مختلف غړي د یو بل په مرسته عمل ترسره کوي. که چېرې د دولت د ماشین یوه برخه زیامنه شي د دولت ټوله دستګا زیانمنه کېږي، لکه د انسان وجود چې ناروغ شي او بیا مړ شي.
ـ که په لنډه توګه نتیجه ګیري وکړو، که چېرې د دولت یوې برخې ته د ازادۍ پیچکاري وکړو، نو دغه پیچکاري به د وجود نورو برخو ته هم زیان ورسوي، چې پای کې به ټول دولت له منځه لاړسي او نابود به شي.
ـ زموږ په غوښتنه به مطلقه حکومتونه په مشروطه او مشروطه په جمهوری بدل شي. نو غواړم چې دلته په لنډه توګه د جمهوري دولت په ځانګړتیاوو خبرېوکړم.
ـ د غیریهودي حکومتونو ولسمشران چې زموږ تر نفوذ لاندې کار کوي د انتخاباتو له لارې بریالی کوو.
دا چې قوانین موږ جوړ کړي دي، نو د قوانینو د تغیر او تبدیل واک له ولسمشر نه اخلو. ددې پر ځای هغه د مسلحوو قواوو سرعالي قومندان ټاکوو، ترڅو د اړتیا پر مهال وشي کولای چې له اساسی قانون نه دفاع وکړي. ولسمشر یو بې واکه شخص دی، هدف او موخه یې یوازې د هغو قوانینو ساتنه ده چې موږ جوړ کړي دي.
ـ دغیریهودو له اساسي قانون نه د دولت د استیضاح حق اخلو او د استازو شمېر کموو. څوله دې لارې وشو کولای هغه شور او شوق چې خلک یې له سیاسی مسایلو سره لري، مړ کړو. که چېرې دا ډول سلوک ستونزې را پيدا کړي، نو موږ به داسې حالت رامنځته کړو چې ډېر خلک او ډېر حزبونه له سیاسی فعالیتونو سره مینه پیدا کړي.
ـ د ولسمشر د مرستیالانو د انتخاب حق، د ملي شورا د ريس او مرستیالانو حق ولسمشر ته ورکوو او د ملي شورا د جلسو تعدا کموو، داسې چې په یوې میاشتې کې فقد څوجلسې ولري.
مخکې مو یاده کړه چې ولسمشر ته اساسی قانون یو شمېر حقونه ورکړي دي، ددې لپاره چې ولسمشر له خپلو واکونونه د مطلقه حکومت پر لورکار وانخلي، وزیران او نور لوړ پوړي چارواکي اړباسو چې له هرې ممکنې لارې د ولسمشر مخه ونیسي. ښه به وي چې دا کار د وزیرانو شورا، سنا او د ولسي جرګې لخوا ترسره شي.
ـ ولسمشر زموږ په غوښتنه او مشوره قوانین تعبیروي او تفسیروي، کله چې موږ اړتیا ولرو بیا نو کولای شو چې قوانینو کې بدلون راولو. ددې ترڅنګ د خلکو د هوسايۍ او سوکالۍ په بهانې ددې حق هم ترلاسه کوو چې جدي قوانین وړاندیز کړو.
د دولتونو بربادي زموږ موخه ده
لکه تر دې مخکې مو چې پرې خبرې وکړې. کرا، کرا دغیریهودي دولتونو د بربادۍ زمینه برابروو .
پس له دې چې قدرت زموږ لاس ته راغی، خپل مطلقه حکومت د نورو حکومتونو پر ځای جوړوو، که هغه هر ډول حکومت اوسي.
ـ مخکې له دې چې د غیریهودو اساسي قوانین لمنځه لاړ شي، شاید چې زموږ د مطلقه حکومت پر حقانیت پوی شي. په داسې یو مهال کې خلک په وېره او انتظار کې ژوند کوي، له بېنظمۍ او ګدوډۍ چې لامل به یې موږ یو، سخت ستړي شي، بیا به خپلو رهبرانو نه داسې غوښتنې کوي:
ـ موږه فقد یو پاچا غواړو چې، د نړۍ پر مخ ټول خلک سره یو ځای او متحد کړي. ګډوډي، د ملتونو او مذهبونو ترمنځ پولې لرې کړي، داسې پاچا غواړو چې سوله او سوکالي راولي چې زموږ اوسني رهبران یې نه شي راوستلی.
ـ ددې لپاره چې د نړۍ د ولسونو په زړونو کې زموږ د قوم د مطلقه حکومت استقرار هیلې رامنځته کړو، پکار ده چې د خلکو او دولتونو ترمنځ اړیکې خړې کړو.
ـ خپلو موخو ته د رسېدو لپاره باید چې هڅې او کوښښونه وکړو، که چېرې نړۍ ته د ساه ویستو وخت هم ورکړو، نو موخو ته د رسېدو لپاره به له ډېرو ستونزو سره مخامخ شو.
یادښت: هره برخه شنبې او سه شنبې خپریږي.