دوهمه برخه
ليکنه: محمود سعيد
د پله د لوړوالي ټاکنه – Determining of Height for Bridges
د پله د لوړوالي په ټاکنه کې جوړښتيز او اقتصادي محدوديتونه، د پله دواړو لوريو ته د سړک ډول او تګلوری، د کيښتيو د تېرېدلو لارې او د اوبو د تېرېدلو څومرهوالی په پام کې نيول کيږي. د اوبو د تېرېدولو څومرهوالی هغه تر ټولو ډېر جريان دی چې له پله څخه په آسانۍ تېريږي. دا جريان د پله دغوڅې (مقطع) په څرنګوالي، د تکيو او ستنو په ډول، د سيند د مجرا په تنګوالي او د پله په لوړوالي پورې اړه لري. د سېلابي اوبو د تېرېدنې د کچې ټاکنه د پله د اوږدوالي، د ستنو د شکل او لوړوالي له مالولو سره محاسبه کيږي
د لوړوالي د ټاکلو پر مهال بايد د ستنو او بنسټ څرنګوالي او د سيند د بستر ډول ته پاملرنه وشي او د سېلابي اوبو په وسيله رامنځته کېدونکي احتمالي ګردابونه په پام کې ونيول شي. ګردابونه د سيند د بستر د مينځلو د پروسې د تېزېدو لامل کيږي او د پلونو لپاره ستر ګواښ رامنځته کولی شي.
له پله څخه دنديزي غوښتنې – Functional Requirements
د سرک له هندسي مسير څخه پرته، پلونه د يوه سرک دوې برخې سره نښلوي خو له دې سره سره بايد پل د اوس او راتلونکو غوښتنو ځواب ويونکی وي. د پله پر سر د کرښو شمېر، د ترافيکو حجم، پلې او د بایسکېلونو لپاره لارې، په منځ کې جلا کوونکی خط، د سطحي اوبو تویول او داسې نور بايد د ډيزاين پر مهال په پام کې ونيول شي تر څو په راتلونکي کې له شونو پېښدونکو ستونزو مخنيوی وشي.
په معاصره انجينيرۍ کې پله ته يوازې د تېرېدو د وسيلې نه بلکې د ډېرو دندو تر سره کوونکې وسيلې په سترګه کتل کيږي. اوس مهال ورو، ورو پخوانۍ کلاسيک ليدلوری بدليږي او پلونه د خپلې اصلي دندې تر څنګ د نورو سترو هدفونو لپاره هم پکاريږي. ځينې پلونه خپله هم هدف ګڼل کيږي او د سیلانيانو د راکښلو، د فرهنګي حوزو د نښلولو او د انرژۍ د توليد په شان د نورو څنګيزو دندو تر سره کوونکي دي.
په جرمني کې د راکوتز لرغونی پل
د جريان لارښوونه – Flow Direction
د سيندونو په اوږدو او همدا شان په عرضي غوڅو کې نامنظموالی د سيندونو د بېلارې کېدو لامل کيږي. دا کار د پلونو د جوړولو او له هغو څخه د جريانونو د تېرولو لپاره ستونزې جوړوي او بايد د مخنيوي لپاره يې د پله په لوړه خوا کې په يو ډول جريان ته په مصنوعي ډول لارښوونه وشي تر څو له پله څخه د تېرېدو پر مهال ستونزې جوړې نه کړي. د دې لارښوونې لپاره ډېر مهال اوږده دېوالونه جوړيږي چې د جريان د لارښوونکو په نوم ياديږي.
ډېر مهال پلونه د سيندونو په تګلوري داسې رامنځته کيږي چې د دې دېوالونو اوږدوالی او ډول مخکې له مخکې نشي ښوول کېدای خو د پله ارزښت ته په کتنې او د سيمې له جوړښت سره سم د هغوی له فزيکي او هندسي جوړو شوو موډلونو ګټه اخستل کېدای شي.
د پله د ډيزاين پر مهال ګڼ پېچلي هايدروليکي عوامل په پام کې نيول کيږي تر څو د تېرېدونکو اوبو ظرفيت، د اغېنزناکو قوو پر وړاندې د ستنو او تکيو کلکوالی او د ځمکې مينځلو احتمالي کچه تر لاسه شي. همدا شان د پله طراحي د سيند د هندسي جوړښت سره مخامخ اړيکه لري او کېدای شي د پله د ډول د څرنګوالي او بارونو د بدلون لامل شي.
ښکلا پېژندنه – Aesthetic
ښايي پوهېږئ به چې انجينیران بايد نوښتګر او ښکلا پېژندونکي وي. په ټولو ودانيو کې ښکلا او د بېرونۍ څېرې په زړه پورې ډول له مهمو غوښتنو څخه دی. دا غوښتنه په پلونو کې هم پلې کېدونکې ده او د ډيزاين پر مهال د نورو اړوندو غوښتنو تر څنګ بايد په پام کې ونيول شي.
پلونه هم د نورو ودانيو په شان يوازې د دوو ځايونو تر منځ د تړلو وسيله نه بلکې د ټولنې د معيارونو، فکر، ځواک، ذوق، نبوغ، نوښت او د انسان د زوړتيا ژور غبرګون دی.
په جنوبي کوريا کې د بانفو پل
پلونه بايد خلکو ته ښه احساس ورکړي او د اجزاوو تر منځ يې وړ تناسب شتون ولري. همدا شان د پله د طرحې پر مهال بايد د سيمې چاپېژيال په پام کې ونيول شي؛ د چاپېرېال له غوښتنو او جوړښت سره سم جوړ شي.
اقتصادي غوښتې او آسانه ساتنه/څارنه – Economics and Easy Maintains
د اقتصادي پرتلې لپاره د پله د جوړېدنې او بيا د ټول وخت د ساتنې او څارنې لپاره د دقيقو شمېرو پيدا کول ستونزمن دي خو په عمومي ډول ویلای شو چې هغه پلونه چې د وړو وايو لرونکي او ګاډرونو تر منځ د ډېر واټن لرونکي دي؛ تر نورو اقتصادي دي. التبه دا خبره په بېلابېلو هېوادونو او سيمو کې توپير مومي. همدا شان د فولادي جوړښتونو په پرتله د کانکرېټي ودانيو او جوړښتونو د ساتنې او څارنې لګښت کم دی؛ ځکه نو بايد د سيمې او تخنيکي آسانتياوو په پام کې نيولو سره د پله د جوړولو لپاره څو بېلابېلې بڼې جوړې شي او په اوږده مهال کې د ساتنې او څارنې له لګښتونو سره يو ځای يو له بل سره پرتله شي.
جوړولو او ځای پر ځای کولو ته پاملرنه – Construction and Erection Consideration
د پلونو د ډول ټاکنه د سيمې د او تخنيکي غوښتنو د ځانګړنو په پام کې نيولو سره د جوړولو او نصبولو سره اړه لري. د پلونو د جوړولو لپاره وخت ډېر مهم دی. په عمومي ډول د سترو پلونو د مخکې جوړوو شوو عناصرو لېږدول ډېر ستونزمن دي. دا کړنه په وړو کانکرېټي پلونو کې ګټوره ده. د ځای پر ځای جوړولو (Cast-in Place) پر مهال بيا د وخت ستونزه شته او د کانکرېټو تر کلکېدلو پورې د تېرېدو، راتېرېدو او نورې اړوند ستونزې پر ځای پاته کيږي.
لانګکاوي پل – ماليزيا
که چېرې وړ ودانيز توکي، تخنيکي آسانتياوې او ماهر کارګر وموندل شي نو مخکې کش شوي کانکرېټي (Pre Stressed) ګاډرونه د نيمه اوږدو پلونو لپاره وړ دي خو که لېږد او نصبول يې ستونزمن وي نو بيا د فولادي ګاډرونو کارول وړ کړنه ده. په هر حال د پله ډيزاينر بايد د سيمې د پله جوړونې له شاليد، تجربو او اقتصادي ځانګړنو سره بلد وي تر څو د څو بېلګو په جوړولو د هغوی له منځه وړ هغه غوره کړای شي.
نور بيا…
سرچينې:
LRFD Bridge Design Manual
ديزاين پلها در شاهراها، پوهنوال محمد نذير نجابي
لومړۍ برخه دلته لوستلی شئ:
د پلونو د ډيزاين او جوړونې لپاره لومړني معيارونه – لومړۍ برخه
