لویې وچې

لویه وچه له یو شمېر هیوادو جوړه لویه جغرافیایي سیمه ده. په نړۍ کې د لویو وچو شمېر ځینې ځمکپوهان پنځه، ځینې شپږ او ځینې ان اووه ښيي. عموماً هغه جغرافیایي سیمه چې له بلې څخه په جیولوژۍ، اوبه و هوا، او نورو ځانګړنو کې توپیر ولري، یوه ځانګړې لویه وچه کېږي. د کلتوري ځانګړنو توپیر هم لوی فکتور دی. مثلاً اروپا او اسیا په جغرافیایي توګه سره نښتې وچې دي؛ یو شمېر ځمکپوهان دواړو ته یوه لویه وچه وایي او په یورېشیا یې نوموي. خو بل خوا که وکتل شي د اسیا میشت ولسونه یو بل ته نږدې کلتوري ځانګړنې لري خو که له اروپایي ملتونو سره پرتله شي، تر خپل منځ به زیات توپیر پيدا کړي. همدا علت دی چې لوی شمېر ځمکپوهان اروپا او اسیا دوې لویې وچې بللې دي.

ټولې لویې وچې، له انترکتیکا پرته، په شمال کې پلنې خو په جنوب کې نرۍ کېږي. اسیا، اروپا، امریکا، افریقا او انترکتیکا پنځه لویې وچې دي. اوس مهال امریکا په دوه نومونو، شمالي لویه وچه او جنوبي لویه وچه هم پېژندلې کېږي خو پخوا ورته شمالي نیمه وچه او جنوبي نیمه وچه ویله کېده. له دې امله د لویو وچو شمېر که امریکا په دوه وویشو، شپږ لویې وچې به شي. که د ځیني نورو حسابونو له مخې اسیا او اروپا یوه لویه وچه وبلله شي، بیا نو بیرته پنځه لویې وچې کېږي.