ژباړن: حمیدالله حمیدي
د نني انسان تر ټولو ستره لاسته رواړنه پیسې دي چې د خوشبختۍ، پرمختګ، انګېزې او د ټولې نړۍ د پرمختګ سبب ګرځېدلې دي.
پیسې تر ډېره په خپل ځای کې ځانګړی ارزښت ناک شی دي. پیسې انسانانو ته قوت او ازادي ورکوي، پیسې انسانانو جوړې کړې چې دوی ته اسانتیا رامنځته کړي او تر ټولو مهم شی، چې امنیت دی ور په برخه کړي او د دې ټولو په شتون کې انسانان له خپل ژوند څخه خوند هم اخیستلی شي.
څومره چې پیسې مثبتې ځانګړنې لري دغه راز کېدای شي منفې او تخریبي پایلې هم ولري، خو تجربو دا ثابته کړې، چې تر منفي یې مثب هغه ډېرې دي. وګورئ، پیسې له څه ډول کس سره او د څه هدف لپاره شتون لري، لکه څرنګه، چې د یوه ډاکټرپه لاس کې چاړه یو چاته ژوند وربښي، خو د یوه نادان کس په لاس کې د چړې شتون د یو چا ژوند اخیسلتی شي. نو دې ته په کتو چاړه باید د داسې کس په لاس ورکړل شي، چې خلکو ته ژوند ور وبښي. په ورځني ډول د هغه کسانو شمېر، چې د همدې چړې په وسیله خلکو ته ژوند ورکوي په ځلونو د هغه کسانو په نسبت زیات دی چې د خلکو ژوند پرې اخلي، که پیسې د هوښیارو خلکو په لاس کې وي کېدای شي یوه نوې دنیا پرې جوړه کړي.
زه له دې جملې سره، چې« پیسې نیکمري نه راولي» موافق نه یم، باور لرم، چې پیسې د نیکمرغۍ راوړونکې دي، پیسې کولای شي یو ناروغ د ناروغۍ له بستره خلاص کړي، پیسې کولای شي زده کوونکو او محصلینو ته د زده کړې زمینه براره کړي، پیسې پوهنتون جوړولای شي، پیسې روغتون جوړلای شي، د پیسو په وسیله کولای شو فابریکې جوړې کړو او زرګونه کسانو ته په کې د کار زمینه برابرکړو.
پیسې د کورني نظام جوونکې دي، پیسې کولای شي د یوې کورنۍ غړي په یوه ټغر سره راټول کړي، بل اخره ویلای شو، چې پیسې یو با ارزښته شی دي.
ایا هرڅوک کولای شي شتمن شي؟
زما په اند هر څو کولای شي، چې شتمن شي خو لومړی باید له پیسو سره د چلند پر چل بلد شي. که تاسو له پیسو سره سم چلند وکړی په بدل کې یې هغه هم در سره سم چلند کوي، که پیسو ته په احترام قایل شوی هرو مرو به پیسې هم درته احترام وکړي، پیسې د مېمله په څېر دي، له مېلمه سره ښه چلند د مېلمه د پاتې کېدو سبب ګرځي او که مو پر تندي ۱۲ بجې کړې مېلمه به مو له لاسه ورکړی وي.
پیسې، پیسې زېږوي
یوازې دا بسنه کوي، چې د پیسو د په کار اچولو چل زده کړی. پیسې د شتمن کېدو لومړی رکن دی، کولای شي د نورو بریاو رکنونو ته هم لاره هواره کړي، د پیسو په وسیله کولای شي ښوونیز، روغتیایي بنسټونه، چې اوس مهال د عوایدو تر ټولو لویې سرچینې دي جوړ کړی، دغه راز پیسې کولای شي، چې پر تاسو د خلکو د باور او اعتماد کچه هم په بې ساري ډوله لوړه کړي. تر ټولو ښه دا چې پیسې د بې وزلو کسانو سره د مرستې سبب هم ګرځېدای شي. د دې لپاره، چې شتمن شئ باید لاندې شیان مدریت کړئ
۱- د عوایدو مدریت
۲- د لګښت مدریت
۳- د بحرانونو مدریت
په دې لیکنه کې مو یوازې د عوایدو د مدریت په اړه خبرې کړې دي. د عوایدو در لودونکي کسان په دریو کتګوریو یا سبکونو وېشلی شو.
لومړی منکسر سبک
دویم مستقیم سبک
او درېیم یې خوځنده یا مخ پر وده سبک
د لومړي سبک خاوندان هغه کسان دي، چې عواید یې منظم نه وي کله زیات او کله هم کم، دغه راز یې لګښت هم غیر منظم وي. ډېر کله داسې کیږي چې څه ګټي ټول څټي، ان تر دې چې کله خو من خوري چارک ګټي. یوه ورځ قیمتي جامې اغوندي خو بله ورځ یې بیا داسې څه اغوستي وي فکر کوې، چې تر ټولو بې وزله کس به وي! کله په وروستي ماډل موټر کې سپور وي، خو بیا ځینې وخت د موټرو په تم ځای کې د ملي بس په تمه وي! دا ځکه، چې د دغه ډول کسانو لګښت ځینې وختونه تر عوایدو زیاتېږي.

د عوایدو د مستقیم خط سبک خاوندان
دا ډول کسان یوازې خپل ورځنی ژوند پر مخ بیایي. دوی دومره خوري چې نه مري. که یې د یوې ورځې لپاره هم عواید ودریږي ژوند یې فلج کیږي او که یې یوه ورځ هم کار ونه کړ پوه شئ، چې نور ژوند هم نه شي کولای.
درېیم ډول یې د عواید د مخ پر ودې سبک دی
د دغه ډول سبک د خاوندانو مالي او ورځنی ژوند مخ پر وده وي او ډېری یې هغه کسان دي چې له صفره یې شروع کړې ده، هغوی په سمه توګه د شتمنېدو قانون مطالعه کړی او پوره عمل ورباندې کوي.
اوس پوښتنه دا ده، چې زه څنګه کولای شم شتمن شم؟!
په داسې حال کې چې نه مې پلار شتمن و، نه لوړې زده کړې لرم او نه هم داسې دنده لرم، چې له لارې یې وکولای شم شتمن شم، نو باید څه وکړم؟ بلکل زه هم همداسې یو کس وم، خو کومې لارې، چې زه یې اوس درته واضح کوم هغه لارې چارې دي چې په ګټه اخیستو مې ترې وکولای شو له پورته ذکر شویو لومړي سبک څخه درېیم یعنې هغې سبک ته ځان ورسوم، چې ژوند او عواید مې مخ پر وده شول.
د ټولو په سر کې تاسو یوه بانکي کارت یا بانکي حساب ته د عمومي بانکي حساب په نامه اړتیا لرئ. هغه څه چې د ورځې په اوږدو کې یې تر لاسه کوئ یعنې په ټوله کې مو عواید بې له ولې او څنګې څخه پرته په همدې حساب کې جمع کړئ، چې له دې وروسته تاسو بیا څلورو نورو فرعي بانکي حسابونو ته اړتیا لری تر څو و کولای شي له عمومي حساب څخه د اړتیا وړ پیسې وباسئ.
۱- د خپل ځان لپاره بانکي حساب
۲- د ورځنیو چارو لپاره بانکي حساب
۳- د کار بار لپاره بانکي حساب
۴- د زده کړو د لګښت لپاره بانکي حساب
یادونه: دغه ډول حسابونه تر ډېر په بهرنیو هېوادونو کې کارول کیږي، خو کولای شو موږ یې هغه لارې وګڼو، چې په دې څلورو لویو لارو را څخه مصرفیږي او یا د دې شیانو لپاره پیسې ځانګړې کولای شو.
۱- لومړی خپل بانکي حساب: په دغه حساب باید هغه پسې جمع کړی، چې یوازې په تاسو پورې تړلې وي یوازې او یوازې خپلې پیسې مو وي نه غواړی مصرف یې کړی، چې کولای شئ په لومړیو کې لس سلنه د خپلو عوایدو په کې جمع کړی له هغې وروسته خپلو عوایدو ته په کتو ورته زیاتوالی ورکړی.
۲- د ورځني ژوند د مسایلو لپاره بانکي اکونټ: د میاشتې په سر کې باید له عمومي بانکي حساب څخه هغومره پیسې، چې د میاشتې تر اخره پورې پرې ګزاره کولای شئ را کمې کړی او ورځنۍ چارې مو پرې سبمال کړئ.
۳- د کار او بار لپاره بانکي حساب: که د کومې ادارې کارکوونکي یاست، نو د تلو راتلو لپاره د موټر کرایه، د کار لپاره جامې او نور د کاري ساحې اړوند توکي، پېری د خپل کار بار له بانکي حسبا څخه ګټه واخلی.
۴- د زده کړو د لګښت لپاره کارت: دا کارت تاسو ته تر ټولو ارزښت لرونکی دی، ځکه د دې ټولو بریاوو راز مو زدکړې دي، د نړۍ پر مخ هم د ټولو انسانانو لپاره د پرمختګ او هوسا ژوند یوازنی راز زدکړې دي، خو له بده مرغه، چې ډېری کسان یې په ارزښت نه پوهېږي. له دې بانکي حساب څخه کولای شئ، چې د کتاب، مجلې، د زدکړې سي ډي، په سمینارونو کې د ګډون او نور اړوند لګښتونه پوره کړی. ما د کار په لومړي سر کې په خپل حساب کې لس سلنه، د ورځنیو چارو د لګښتونو په حساب کې ۴۰ سلنه، د کسب او کار په حساب کې هم ۴۰ سلنه او د زدکړې د لګښت په حساب کې یوازې لس سلنه پیسې اضافه کولې خو نن هر څه بل ډول دي. یعنې دومره پرمختګ مې کړی، چې حتا فکر یې هم نه شی کولای، کېدای شي په لومړي سر کې درته دا هر څه سخت وي، خو دا مو باید هېر نه وي، چې تصمیم د بري لومړی شرط دی. که کلک هوډ ولرئ لرې نه ده، چې خپلو ټاکلو مو خوته به ډېر ژر ورسیږئ. اندېښنه مه کوی، چې په لومړي سر کې مو په بانکي حساب کې ډېرې کمې پیسې دي. ایا دا جمله مو کله اورېدلې؟! چې میلیارد له میلیون، میلیون له زرو، زر له سلو، سل له لسو او لس له یوه نه جوړ شوي، له څاڅکیو دریاب جوړیږي، چې داسې ده نو خپلې یوې افغانۍ ته هم ارزښت ورکړی، سمې او پر خپل ځای یې مصرف کړی.