دوهمه برخه
په توده او سړه هوا كې د كانكريټو جوړول:
د كانكريټو جوړولو او د قالبونو خلاصولو په وخت كې كه د تودوخې درجه د 4 څخه كمه او د 21 درجو د سانتي ګريډ څخه زياته وه؛ نو بايد كانكريټ وځنډول شي او يا لاندې تدبيرونه ونيول شي:
۱- هغه او به چې په كانكريټو كې ګډيږي؛ بايد د يخ د ټوټو په وسيله سړې شي.
۲- د اوبو ټانكونه په سپين رنګ ووهل شي او په اچول شوو كانكريټو سيوری جوړ شي.
۳- په سړه هوا كي بايد د ګرمو اوبو څخه استفاده وشي.
۴- ځاي پر ځاي شوي كانكريټ د ترپالونو په وسيله ګرم وساتل شي.
دا بايد په ياد ولرو چې د كانكريټو مخلوط بايد هيڅكله ګرم نه كړل شي. قالبونه د كانكريټو په لندو ساتلو كې ډيره مرسته كوي او كانكريټ په داسې حال كې چې پوره مقاومت يي نه وي اخيستي له ماتيدو څخه ساتي؛ ځكه بايد قالبونه ژر خلاص نشي.
د قالبونو د خلاصيدو كم او معمولي وختونه په لاندې ډول دي:
| د عناصرو ډولونه | د قالبونو ليري كولو كم وخت | د قالبونو ليري كولو معمول وخت |
| ستنې Columns | دري ورځي | دري ورځي |
| چتونه Slabs | څلورنيمي ورځي | لس ورځي |
| بيمونه Beams | څلورنيمي ورځي | څوارلس ورځي |
هغه بيمونه چې وايه يي له 6m څخه تر 9m پورې وي؛ نو قالبونه وروسته د 21 ورځو او
وايه يي د 9m څخه زياته وي نو بيا د قالبونو د خلاصېدو معمولي وخت 28 ورځې دي.
د كانكريټو د مخلوط ډيزاين: Design of concrete mix
د كانكريټو د مخلوط ډيزاين د سمنټو، وړو شګو، غټو شګو او د اوبو د مقدارد پيدا كولو
څخه عبارت دي تر څو د ذكر شوو موادو په ګډولو سره يو خوندي، اقتصادي او د ښه قابليت در لودونكي مخلوط لاسته راشي، دلته مونږ د ACI كوډ مطابق ډيزاين كوو چې د ډيزاين مراحل يي په لاندې ډول دي:
- د نوموړي ساختمان لپاره د slump اندازه د څلورم جدول له مخې ټاكو.
- د غټو شګو تر ټولو لويه اندازه د ACI كوډ د مشخصاتو له مخې چې وړاندې تير شوي دي ټاكو.
- د اوبو اندازه د پنځم جدول له مخې ټاكو.
- د اوبو او سمنټو نسبت د مارك په پام كي نيولو سره د شپږم جدول له مخې ټاكو؛ ورپسي سمنټ محاسبه كوو.
- د غټو شګو حجم د اووم جدول له مخې ټاكو او د هغوی وزن محاسبه كوو.
- د غټو شګو تر ټولو سترې دانې د يو متر مکعب په بنسټ.1m3 .
مثال: د كانكريټو مخلوط د يو بيم د جوړولو لپاره ډيزاين كړئ، كه چېري د كانكريټو مارك fc`=281kg/cm2 ، د غټو شګو تر ټولو لويه اندازه 19mm، د وړو شګو د ميدګي ضريب 2.6، د غټو شګو كثافت 1600kg/m3، د غټو شګو د نم اندازه 3%، د جذب اندازه يي 0.5% ، د وړو شګو د نم اندازه6% او د جذب اندازه يي 0.7% وي.
حل: د بيم لپاره د څلورم جدول له مخې د سلمپ اندازه 10cm ده، د غټو شګو تر ټولو لويه اندازه 19mm او د 10cm سلمپ لپاره د پنځم جدول له مخې د اوبو اندازه 204kg ده ، څنګه چې w/c = 0.57 نو:
= 204/0.57 =358kg سمنټ
19mm لوړې اندازې او د 2.6 ميدګي ضريب په اساس د غټو شګو حجم 0.64m3 لاسته راځي چې د غټو شګو وزن پيدا كوو:
=0.64*1600 =1024kg د غټو شګو وزن
د اتم جدول له مخې د 19mm غټې اندازې په اساس د 1m3 كانكريټو وزن 2376 kg لاسته راځي.
(د اوبووزن+د غټو شګو وزن+د سمنټو وزن )– د1m3 كانكريټ وزن =دوړو شګو وزن
= 2376 – (358 + 1024 + 204) = 790 kg
= 1.06(790) = 837.4 kg د لندو وړو شګو وزن
= 1.03 (1024) = 1055 دلندو غټو شګو وزن
6 – 0.7 = 5.3% = په وړو شګو كي ازاد نم
= 3 – 0.5 = 2.5% په غټو شګو كي ازاد نم
= 204-(5.3/100)(790)-(2.5/100)(1024)=136.53kg د خالصو اوبو وزن
د محاسبې لنډيز:
= 385 kg د سمنټو وزن
= 837.4 kg د وړو شګو وزن
= 1055 kg د غټو شګو وزن
= 136.53 kg د اوبو وزن
مساله Mortar:
كله چې سمنټ يا چونه او يا دواړه په يو معلوم تناسب د وړو شګو او اوبو سره ګډ شي؛ مساله لاس ته راځي.
مساله د خښتو او يا ډبرو په ودانیو كې د خښتو يا ډبرو تر منځ كاريږي، تر څو خښتې او يا ډبرې په غښتلي ډول يو د بل سره ونښلوي چې په نتيجه كي ودانۍ زيات بارونه زغملي شي. همدارنګه مساله د پلستر لپاره هم کاروا کيږي.
مساله په عمومي ډول په شپږ ډوله ده:
- د سمنټو مساله Cement mortar
- د چونې مساله Lime mortar
- ګډه مساله Compound mortar
- سپكه مساله Light weight mortar
- د اور ضد مساله Fire resistant mortar
- د خټو مساله Mud mortar
1-د سمنټو مساله Cement mortar
كله چې ريګ، سمنټ او اوبه په ټاكلي اندازې سره ګډ شي د سمنټو مساله لاسته راځي. دغه ډول مساله په هغو ودانیو كې استعما ليږي چې زيات كلكوالی مطلوب وي. همدارنګه د خارجي ديوالونو د پلستركارۍ لپاره هم استعماليږي. په دې مساله كې د سمنټو او ريګ تر منځ نسبت له يو څخه تر اتو پورې وي، دغه نسبت د موادو د حجم په اساس دی.
د مثال په ډول 1:3 يوه برخه سمنټ او دري برخي ريګ وي، په نهم جدول كي دغه تناسبونه ښودل شويدي.
- د چونې مساله Lime mortar
كله چې چونه، وړې شګې او اوبه په ټاكلې اندازې سره ګډ شي؛ د چونې مساله لاسته راځي، د دي مصا لح لپاره د موادو مقدار په لسم جدول كې ښودل شوي دي.
- ګډه مساله Compound mortar
كله چې سمنټ، ريګ، چونه او اوبه په ټاكلې اندازې سره ګډ شي؛ ګډه مساله لاسته راځي چې په دي مساله كې په معمول ډول يوه برخه سمنټ، دري برخي چونه د دوو څخه تر دوولسو برخو ريګ ګډيږي. د دي مسالې لپاره د موادو مقدار په ۱۱ جدول كي ښودل شوی دي.
4- سپكه مساله Light weight mortar
كله چې د ارې بوره Wood powder د سمنټو يا چونې د مسالې سره يو ځاي شي؛ سپكه مساله لاس ته راځي. دغه مساله په پلستر كاري كي د غږ د انعكاس د مخنيوي لپاره كاريږي.
5-د اور ضد مساله Fire resistant mortar
كله چې سمنټ د خښتو د پوډر Crushed powder of brick او اوبو سره ګډ شي دغه مساله لاسته راځي، د سمنټو او خښتو پوډرو نسبت 1:2 دي.
6-د خټو مساله Mud mortar
كله چې د كلې خاوره يا Clay soil د اوبو سره په ټاكلې اندازې ګډ شي؛ نوموړې مساله لاسته راځي. خاوره بايد واښه او شګې ونلري.
لمړي جدول: د سمنټو، ريګ او شګو تناسبونه د مختلفو ماركونو لپاره:
| Gravel | Sand | Cement | Mark of con. Kg/cm2 |
| 2 | 1 | 1 | 250 |
| 3 | 1.5 | 1 | 200 |
| 4 | 2 | 1 | 150 |
| 6 | 3 | 1 | 100 |
| 8 | 4 | 1 | 75 |
| 10 | 5 | 1 | 50 |
دوهم جدول: د هغو فولادي سيخونو مشخصات چې په كانكريټو كي استعماليږي:
| Weight kg/m | Weight lb/ft | Area cm2 | Area in2 | Dia. mm | Dia. In | No of bar |
| 0.56 | 0.376 | 0.71 | 0.11 | 10 | 3/8 | 3 |
| 0.995 | 0.668 | 1.29 | 0.2 | 12 | 4/8 | 4 |
| 1.554 | 1.043 | 2 | 0.31 | 16 | 5/8 | 5 |
| 2.238 | 1.502 | 2.84 | 0.44 | 20 | 6/8 | 6 |
| 3.046 | 2.044 | 3.87 | 0.6 | 22 | 7/8 | 7 |
| 3.979 | 2.67 | 5.1 | 0.79 | 25 | 8/8 | 8 |
| 5.066 | 3.40 | 6.45 | 1 | 28 | 9/8 | 9 |
| 6.412 | 4.303 | 8.19 | 1.27 | 32 | 10/8 | 10 |
| 7.917 | 5.313 | 10.06 | 1.56 | 36 | 11/8 | 11 |
| 11.399 | 7.65 | 14.52 | 2.25 | 43 | 14/8 | 14 |
| 20.264 | 13.6 | 25.81 | 4 | 56 | 18/8 | 18 |
دريم جدول: د سمنټو او اوبو نسبتونه د كانكريټو د مختلفو ماركونو لپاره:
| Water cement ratio | Mark of concrete |
| 0.38 | 450 |
| 0.43 | 400 |
| 0.48 | 350 |
| 0.55 | 300 |
| 0.62 | 250 |
| 0.7 | 200 |
| 0.8 | 150 |
څلورم جدول: د مختلفو ساختماني غړيو لپاره د سلمپ اندازه:
| Type of member | Maximum slump (cm) | Minimum slump (cm) |
| slabs | 7.62 | 2.54 |
| Beams and shier wall | 10 | 2.54 |
| Columns | 10 | 2.54 |
| Footings | 7.62 | 2.54 |
| Plain footings and caissons | 7.62 | 2.54 |
| Mass concrete | 5 | 2.54 |
پنځم جدول: د اوبو مقدار د مختلفو سلمپو او جغل د مختلفو اندازو لپاره:
| Slump mm | Weight of water for deferent size of gravel
(kg/m3) |
||||||
| 10mm | 12.7mm | 19mm | 25mm | 38mm | 50mm | 76mm | |
| 25-50mm | 210 | 201 | 189 | 180 | 165 | 156 | 132 |
| 76-100mm | 231 | 219 | 204 | 195 | 180 | 171 | 147 |
| 150-180mm | 246 | 231 | 216 | 204 | 189 | 180 | 162 |
شپږم جدول:د اوبو او سمنټو نسبت w/c د كانكريټو د مختلفو ماركونو لپاره:
| Mark of concrete (kg/cm2) | Mark of concrete (psi) | water/cement ratio w/c |
| 421 | 6000 | 0.41 |
| 350 | 5000 | 0.48 |
| 281 | 4000 | 0.57 |
| 210 | 3000 | 0.68 |
| 140 | 2000 | 0.82 |
اووم جدول: د وچ جغل حجم د 1m3 كانكريټ لپاره:
| Greatest size of gravel
(mm) |
Fineness modulus of sand | |||
| 2.40 | 2.60 | 2.80 | 3.00 | |
| 10 | 0.50 | 0.48 | 0.46 | 0.44 |
| 12.7 | 0.59 | 0.57 | 0.555 | 0.53 |
| 19 | 0.66 | 0.64 | 0.62 | 0.60 |
| 25 | 0.71 | 0.69 | 0.67 | 0.65 |
| 38 | 0.75 | 0.73 | 0.71 | 0.69 |
| 50 | 0.78 | 0.76 | 0.74 | 0.72 |
| 76 | 0.82 | 0.80 | 0.78 | 0.76 |
اتم جدول: د يو متر مكعب تازه كانكريټو وزن kg / m3 :
| Size or gravel (mm) | Weight of concrete (kg/m3) |
| 10 | 2304 |
| 12.7 | 2334 |
| 19 | 2376 |
| 25 | 2406 |
| 38 | 2442 |
| 50 | 2472 |
| 76 | 2496 |
نهم جدول : د يو متر مكعب مسالې د مختلفو نسبتونو لپاره د موادو اندازه:
| Cement : sand | Cement( kg) | Sand (m3) | Usage |
| 1:1 | 1020 | 0.71 | |
| 1:2 | 680 | 0.95 | |
| 1:3 | 510 | 1.05 | |
| 1:4 | 380 | 1.05 | |
| 1:5 | 310 | 1.05 | |
| 1:6 | 250 | 1.05 | |
| 1:7 | 220 | 1.05 | |
| 1:8 | 200 | 1.05 |
لسم جدول: د يو متر مكعب چونې مسالې د مختلفو نسبتونو لپاره د موادو اندازه:
| Lime: send | Mark | Lime (kg) | Send (m3) | Water (m3) |
| 1:1.5 | 250 | 369 | 0.78 | 0.13 |
| 1:2 | 210 | 307 | 0.865 | 0.13 |
| 1:2.5 | 180 | 263 | 0.92 | 0.143 |
| 1:3 | 150 | 230 | 0.975 | 0.116 |
| 1:3.5 | 140 | 205 | 1.02 | 0.116 |
| 1:4 | 130 | 185 | 1.02 | 0.116 |
| 1:4.5 | 110 | 168 | 1.06 | 0.12 |
يوولسم جدول: د يوه متر مكعب ګډي مساله (سمنټ، چونه، وړې شګې ) لپاره د موادو اندازې:
| Cement: lime: send | Cement (kg) | Lime (kg) | Send (m3) |
| 1:1:3 | 410 | 202 | 0.852 |
| 1:1:6 | 250 | 121 | 1.020 |
| 1:1:7 | 220 | 109 | 1.071 |
| 1:1:8 | 190 | 94 | 1.056 |
| 1:1:9 | 170 | 187 | 1.062 |
دولسم جدول: په مختلفو ودانیو باندې د ژونديو بارونو اندازه:
| د ودانیو ډولونه | د ژوندي بار مقدار kg / m2 |
| استوګنځي | 200 |
| دولتي دفترونه | 250-400 |
| ټولګي | 200 |
| ګدام د سپك وزن لپاره | 625 |
| ګدام د دروند وزن لپاره | 1250 |
| كتا بتون | 750 |
| د كتا بتون د مطالعې خونه | 300 |
| هوټل | 500 |
| روغتون | 300 |
| دهليزونه او بانكونه | 300 |
| زينې او برنډې | 300-500 |
| وركشاپونه د كوچنيو موټرانو لپا ره | 400-1250 |
| فابريكې | 500-750 |
| د موټرو ګاراجونه | 500-750 |
| پلورنځي | 625 |
عظمتالله احمدي
[review]
